Jesteś tutaj: Strona główna » Powiat » O Powiecie » Historia

Historia Powiatu

Najstarsze ślady bytności człowieka w okolicach Lublina pochodzą ze schyłku młodszej epoki kamiennej (koło Miłocina znaleziono ślady grobowca kamienno-ziemnego, datowanego na ok. 3 tys. lat p.n.e.). W VII wieku w Lublinie istniał zespól osadniczy, a okolice zamieszkiwali Lędzanie, należący zapewne do państwa Wiślan (w okolicy Majdanu Krężnickiego znaleziono kurhan, w Motyczu i Garbowie odkryto wczesnośredniowieczne grodziska).

W państwie pierwszych Piastów omawiane tereny były traktowane jako peryferyjne, mniej znaczące od innych. W czasie rozbicia dzielnicowego Lubelszczyzna należała do dzielnicy sandomierskiej. Zapoczątkowano wówczas sprzedaż bądź też nadawanie książęcych ziem możnym lub Kościołowi; rozwinęło się w ten sposób osadnictwo. Kiedy w 1317 roku Lublin uzyskał prawa miejskie, Władysław Łokietek wydał zgodę na lokację kompleksu majątkowego Firlejów m.in. w Dąbrowicy i w Motyczu, które to dobra stanowiły wcześniej własność książęcą. Na znaczenie Lubelszczyzny wpłynął w tym czasie rozwój dróg handlowych biegnących ze Śląska i państwa krzyżackiego na Ruś i nad Morze Czarne.

 
Osadnictwo drobnomieszczańskie nasiliło się tu za panowania Kazimierza Wielkiego i Ludwika Węgierskiego. Za Jagiellonów Lubelszczyzna stała się dzielnicą centralną, zyskała na znaczeniu gospodarczym i politycznym. Własność ziemska przechodziła z rąk królewskich w posiadanie szlachty; powstał system gospodarki folwarcznej.
 
W XVI wieku Lublin stał się ośrodkiem ruchu różnowierczego. Do szlachty walczącej z Kościołem należeli m.in. Szamotulscy z Dysa, Firlejowie z Dąbrowicy, Gorajscy z Krężnicy. W XVII wieku, w okresie powstania Chmielnickiego na Ukrainie, nasiliły się antyszlacheckie wystąpienia chłopów. Później mieszkańcy Lublina i okolic brali udział w powstaniu kościuszkowskim. Po upadku powstania na Lubelszczyźnie okolice miasta przeszły pod władanie sił rosyjskich, później austriackich. W 1809 roku, podczas wojny Francji z Austrią, gdy Lublin został, zajęty przez korpus ks. Józefa Poniatowskiego, do wojska garnęli się ochotniczo chłopi. Gdy w końcu Lubelszczyzna znalazła się w granicach Księstwa Warszawskiego, mieszkańcy ponosili ciężary związane z utrzymywaniem i rozbudową armii napoleońskiej. W styczniu 1813 roku miasto zajęły wojska rosyjskie. Po Kongresie Wiedeńskim Lublin i okolice weszły w skład Królestwa Polskiego. Po upadku powstania listopadowego w 1831 roku narastały silne antagonizmy między dworem i wsią. W latach 1861-1862, na wieść o zniesieniu poddaństwa chłopów w Rosji miały miejsce ruchy chłopskie, stłumione przez władze carskie. Po upadku Powstania Styczniowego na Lubelszczyźnie po klęsce pod Fajsławicami (24 sierpnia 1863 roku), mimo ogromnych strat: wyniszczenie młodzieży, wyroki śmierci i zesłania, ruina gospodarcza - doszło jednak do uwłaszczenia chłopów.
 
Wreszcie pod koniec XIX wieku nastąpiło ożywienie rolnictwa i hodowli. Gospodarstwa folwarczne w okolicach Lublina posiadali m. in.: Czetwertyński (Jastków) i Broniewski (Garbów). Podczas wystąpień w 1905 roku we wsiach Lubelszczyzny miały miejsce liczne rozruchy - chłopi odmawiali płacenia podatków, bojkotowali pobór do wojska, manifestowali polskość. W czasie I wojny światowej 30 lipca 1915 roku Lublin został zajęty przez Austriaków. Front zostawił za sobą znaczne spustoszenie - zniszczono całe wsie. Okupant austriacki prowadził rabunkową gospodarkę. We wsiach tworzyły się opozycyjne komitety folwarczne.
 
W okresie międzywojennym okolice Lublina były zaniedbane pod względem gospodarczym, rezultatem ustawy o reformie rolnej z 1925 roku było zmniejszenie obszaru folwarków.
 
Po wybuchu II wojny światowej, gdy 17 września 1939 roku hitlerowcy zajęli miasto, na mieszkańców wsi nałożono maksymalne kontyngenty. Lubelszczyzna miała być rezerwatem dla Żydów z całej Europy. Z początkiem 1940 roku zaniechano tej koncepcji, planując tworzenie rejonu nasiedleńczego dla Niemców. Zanim doszło do realizacji tego antypolskiego planu, rozlokowano w 1940 roku we wsiach Lubelszczyzny ludność polską, wysiedloną z terenów włączonych do Rzeszy. Okolice Lublina nabrały znaczenia strategicznego przed napaścią Niemców na ZSRR. a społeczeństwo organizowało tu ruch oporu od początku okupacji. Partyzanci Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i Gwardii Ludowej (później Armii Ludowej) uwalniali młodzież polską z obozów pracy, prowadzili dywersję kolejową, próbowali zapobiegać pacyfikacjom wsi. W okolicach Motycza walczył m. in. oddział F. Wolińskiego ps. "Franek", koło Garbowa - oddział S. Jegiera ps. "Emil", na terenie Jastkowa -oddział A. Sarkisowa ps. "Szaruga".
 
W nocy z 22 na 23 lipca 1944 roku podeszły pod Lublin wojska I Frontu Białoruskiego. Następnie 24 lipca skapitulowała niemiecka załoga miasta. Wówczas do Lublina przeniesiono PKWN, który istniał tu do momentu zdobycia Warszawy. Po wojnie na Lubelszczyźnie przystąpiono do realizacji reformy rolnej.
 
Przebudowa państwa i gospodarki zainicjowana z początkiem lat dziewięćdziesiątych zaowocowała reformą samorządową, w wyniku której w styczniu 1999 roku wprowadzono dwa kolejne szczeble administracji: samorządowe powiaty i samorządowo-rządowe województwa. Powiat to jednostka zasadniczego podziału terytorialnego kraju, obejmująca całe obszary graniczących ze sobą gmin albo cały obszar miasta na prawach powiatu.
 
Teren powiatu obejmuje zwykle w miarę jednorodny obszar ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze, zapewniające możliwość wykonywania zadań publicznych. Tak więc powiat - to lokalna wspólnota samorządowa, mająca osobowość prawną. Zakres działania i zadania powiatu określa jednoznacznie ustawa z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym. Władze powiatu to dwa organy: rada powiatu (jako organ stanowiący i kontrolny) oraz zarząd powiatu (jako organ wykonawczy). Rada powiatu obraduje na sesjach zwoływanych w miarę potrzeby, co najmniej jednak raz na kwartał. Zarząd wykonuje uchwały rady powiatu i zadania powiatu określone przepisami prawa. Zadania te są realizowane przy pomocy starostwa powiatowego, kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży oraz jednostek organizacyjnych powiatu, które wspólnie tworzą powiatową administrację zespoloną.

Powiat reprezentowany jest przez starostę, który zarazem organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego oraz kieruje sprawami powiatu. Powiat lubelski to obszar o powierzchni 1679 km2,zamieszkiwany przez 135 tys. mieszkańców. Stanowi go 16 gmin: gmina i miasto Bełżyce, gmina i miasto Bychawa, gminy - Borzechów, Garbów, Głusk, Jabłonna, Jastków, Konopnica, Krzczonów, Niedrzwica Duża, Niemce, Strzyżewice, Wojciechów, Wólka, Wysokie, Zakrzew.