Obszar ścieżki położony jest na północnych peryferiach Wyżyny Lubelskiej, w mezoregione Płaskowyż Nałęczowski. Trasa ścieżki biegnie wzdłuż rzeki Ciemięgi szlakiem turystycznym począwszy od Zespołu Dworsko- Pałacowego w Ciecierzynie ( obecnie siedziba Zespołu Placówek Oświatowych- szkoła podstawowa i gimnazjum) poprzez miejscowość Dys z najstarszym kościołem katolickim w gminie , aż do Dworu Anna w Jakubowicach Konińskich. Krajobraz jest bardzo ciekawy , urozmaicony formami rzeźby wykształconymi w podłożu lessowym- wzniesienia i wąwozy z bogatą szatą roślinną. Wąwozy mają często strome zbocza podatne na procesy erozyjne. Ciemięga lewobrzeżny dopływ Bystrzycy jest rzeką IV-go rzędu, o długości 41km. Na trasie naszej ścieżki płynie równoleżnikowo z zachodu na wschód. Jej źródła znajdują się w Motyczu Leśnym na wysokości 223m npm, ujście w Sobianowicach (160m npm). Rzeka zasilana jest głównie źródłami podziemnymi , jej wody są I i II klasy czystości. Koryto rzeki wcięte na głębokość 1 4 m silnie meandruje. W latach 60- tych dokonano regulacji rzeki. Wcześniej płynęła zabagnionym dnem, bardzo powoli tworząc liczne zakola niezdarnie, ślamazarnie stąd pochodzi nazwa rzeki. apis o Malowniczy krajobraz doliny rzeki z otaczającymi ją wąwozami , występowanie rzadkich gatunków roślin sprawia , że jest to jeden z cenniejszych przyrodniczo obszarów na Wyżynie Lubelskiej.

 

Trasa wycieczki znajduje się na terenie gminy Niemce , w odległości 8 km. od Lublina w kierunku północnym . Atrakcją dla osób preferujących wypoczynek na świeżym powietrzu jest ciekawy krajobraz , na który składają się zbocza doliny porozcinane wąwozami , bogata fauna i flora , zespoły dworsko parkowe z okazami pomnikowymi, zabytkowy kościół w Dysie . Także położenie sprawia , że jest to obszar doskonale nadający się do celów rekreacyjnych dla mieszkańców Lublina i okolic. Nauczyciele zaś mogą tu poprowadzić dla swoich uczniów zielone lekcje, które zostaną zapamiętane na długo.

Nazwa miejscowości prawdopodobnie pochodzi od nazwiska Ciecierski , który miał być jej założycielem i właścicielem. Według przekazów ustnych zaś nazwę wprowadzono w czasach, gdy w okolicznych lasach było bardzo dużo cietrzewi ( cietrzew potocznie ciećwierz, cieciuszka ). Pierwszy zapis o Ciecierzynie , jako wsi drobnej szlachty pochodzi z 1409 roku ( pisma Jana Długosza ) . W latach 1418 1441 właścicielką była Śmiłka, później Grot herbu Rawa, syn Śmiłki. W roku 1427 wybudowano karczmę , zaś w 1429 młyn o 1 kole . W XVII wieku wieś została całkowicie zniszczona w czasie wojen polsko- szwedzkich , ale położenie w pobliżu Lublina korzystnie wpłynęło na losy wsi. W XIX wieku w skład jej dóbr wchodziły dwa folwarki Ciecierzyn i Baszki oraz wsie Ciecierzyn i Baszki. Na początku XIX wieku wieś Ciecierzyn miała 34 osady i 200 mieszkańców. Ostatnim właścicielem Ciecierzyna był Wacław Olgierd Steckiewicz. W 1944 roku na podstawie aktu reformy rolnej dobra ciecierskie uległy parcelacji. Zniszczony w czasie wojny budynek dworski odbudowano i zamieniono na szkołę.

 

Ścieżka rozpoczyna się w naszej szkole położonej w pięknym parku przy głównej trasie Lublin- Lubartów, w dolinie rzeki Ciemięgi. Pierwsza szkoła w Ciecierzynie powstała w 1916 roku -była to jednoklasowa szkółka mieszcząca się w pomieszczeniach gospodarskich. W 1918 roku utworzono szkołę czteroklasową, uczono w niej religii, języka polskiego, rachunków, geografii , przyrody, robót ręcznych, rysunków oraz gimnastyki. W roku szkolnym 1938/ 1939 szkoła liczyła 133 uczniów i należała do wyróżniających się w gminie. W czasie okupacji nauka odbywała się pod ścisłym nadzorem Niemców- zabroniono nauczania historii i geografii. Po wojnie szkołę umieszczono w budynku podworskim, który do dziś jest jej częścią. Początkowo była to szkoła czteroklasowa, później siedmioklasowa, następnie ośmioklasowa. w 1999 roku utworzono sześcioklasową szkołę podstawową i trzyletnie gimnazjum. Obecnie nasza szkoła prowadzi różnorodne formy zajęć rozwijające zainteresowania uczniów. Między innymi są to zajęcia kółka komputerowego, kółko recytatorskie, zajęcia sportowe , konkursy i inne. W naszej placówce organizowane są też imprezy o szerszym zasięgu np. Gminny Turniej Poezji Dziecięcej czy zawody sportowe o Puchar Wójta. Bardzo bliskie są nam problemy najbliższego środowiska stąd też wypływa nasza działalność ekologiczna. s Szkołę otacza piękny zabytkowy podworski park krajobrazowy z cennymi okazami drzewostanu ( wpisany do rejestru zabytków). Rośnie tu wiele gatunków ( niejednokrotnie rzadkich) drzew i zespołów roślinnych : lipa drobnolistna, lipa szerokolistna, świerk pospolity, grab , klon pospolity , wierzba krucha , żywotnik zachodni. Dziesięć drzew w parku lipy , żywotniki, klony ujęte są w projekcie tworzenia pomników przyrody.

Po wyjściu z terenu szkoły udajemy się w kierunku północno zachodnim nad rzekę Ciemięgę. Zatrzymujemy się koło mostku. Przed nami rozległa terasa zalewowa doliny rzecznej porośnięta roślinnością łąkową różnymi gatunkami traw ( m.in. wiechlina łąkowa, tymotka) , turzycą prosową, lisią i brzegową, mniszkiem lekarskim , tuż przy rzece miejscami kmieć błotna, stokrotki, pełnik europejski. Murawy i zadrzewienia głównie wierzby zabezpieczają dno doliny przed erozją. W oddali rozciągają się pola uprawne na których rośnie pszenica, buraki cukrowe oraz wiele roślin warzywnych.

 

Wędrujemy dalej w kierunku zachodnim. za nami pozostaje panorama Ciecierzyna i widok na park szkolny. Kolejnym celem naszej wędrówki jest zalew w Dysie położony w pobliżu remizy strażackiej. Po drodze na południowym zboczu doliny widzimy Samsonówkę. Jest to część wsi Dys. Jej nazwa wywodzi się od nazwiska właściciela Samson , który w I połowie XIX wieku był posiadaczem tych ziem. m Dys to miejscowość o bogatej przeszłości historycznej ( pierwsze wzmianki pochodzą z 1381 roku ) z zachowanymi przykładami dawnej architektury i budownictwa oraz podstawowymi elementami pierwotnego układu przestrzennego. Dodatkowym walorem jest położenie w dolinie rzeki Ciemięgi o malowniczych zboczach pociętych jarami i wąwozami. Wieś powinna być objęta szczególną ochroną ze względu na wartości historyczne , zabytkowe, krajobraz kulturowy i naturalny. Młyn , do którego właśnie doszliśmy jest jednym z wielu pracujących w Dolinie Ciemięgi. Jest to obiekt bardzo stary, położony nad Ciemięgą wcześniej napędzany był białą energią ( młyn wodny) . obecnie zasilany energią elektryczną. Dokonuje się w nim przemiału zboża na różne gatunki mąki oraz na śrutę- karmę dla zwierząt. Uwaga! Zwiedzanie obiektu i obserwacja procesu przerobu zbóż po wcześniejszym ustaleniu z właścicielem p. Janem Koziełem. Tuż za młynem położony jest sztuczny ekosystem zalew w Dysie. Obiekt powstał kilka lat temu na terenie bagiennym , porośniętym olchą i wierzbą , przez który przebiegało koryto Ciemięgi . decyzją ówczesnych władz wykarczowano drzewa, uformowano zbiornik, umocniono zbocza i zastawiono zaporę na Ciemiędze. Zalew powstał jako jeden z pięciu planowanych zbiorników retencyjnych w Dolinie Ciemięgi. Wykorzystywany jest przez wędkarzy do połowu ryb.

Przebyliśmy połowę z zaplanowanej drogi czas na odpoczynek . Zapraszamy na krótką wizytę w kościele parafialnym p.w. św. Jana Chrzciciela. Jest to jedna z najstarszych parafii na Lubelszczyźnie. Powstała w 1381 roku z fundacji Gabriela Górki. Obecny kościół murowany został wzniesiony w drugiej połowie XVI wieku na miejscu drewnianego. Ponownie przebudowano go w 1610 roku. W przebudowie brał udział znany murator Jan Wolff. jest to kościół jednonawowy, z węższym zamkniętym prezbiterium , do którego przylega zakrystia z przedsionkiem. Od zachodu wieża z kruchtą w przyziemiu , zaś przy ścianie nawy kruchta dobudowana w XVIII wieku. W czasie przebudowy i remontu w I połowie XVII wieku dobudowano zapewne prezbiterium oraz założono sklepienia pokryte dekoracją sztukarską w formie sieci ornamentowych wałków w tzw. typie lubelsko kaliskim. Przed kościołem znajduje się dzwonnica murowana z XIX wieku , a tuż za ogrodzeniem plebania z 1905 roku. W zakrystii kościoła przechowywane są portrety Anny ze Stanisławskich Zbąskiej podkomorzyny lubelskiej z herbem Nałęcz oraz Jadwigi z Tomisławic Niemyskiej - właścicielki Dysa zmarłej w 1732 roku. Przy kościele rozpościera się cmentarz z najstarszymi nagrobkami pochodzącymi z XIX wieku, a tuż za nim klasztor Karmelitanek Bosych. Kamień węgielny klasztoru poświęcił papież Jan Paweł II 8 kwietnia 1979 r. , e wmurowany zaś został 31. sierpnia 1982 roku przez Prymasa Polski Józefa Glempa.

 

Po zwiedzeniu kościoła wracamy nad rzekę i kierujemy się dalej na zachód. Zatrzymujemy się przy jednym ze źródeł zasilających Ciemięgę. W całej dolinie rzeki jest ich około 50. Występowanie źródeł związane jest z istnieniem warstwy wodonośnej w utworach górnej kredy i czwartorzędowych (margle, wapienie ,opoki , gezy, piaski). Wydajność źródeł waha się od kilku do 50 l /s. Oglądane przez nas to jedno z większych źródeł warstwowo szczelinowych. Woda podziemna wydobywająca się z niego jest bardzo wysokiej jakości , podobna w składzie chemicznym i cechach fizycznych do nałęczowianki. e Urocze otoczenie , atrakcyjne przyrodniczo i rekreacyjnie , naturalne źródła to dar natury , który trzeba szanować i koniecznie chronić.

Chwila oddechu, czas na podziwianie pięknego krajobrazu lessowego. Baczny obserwator dostrzeże na przeciwnym stoku urwistego brzegu rzeki dwór Bernatta. Są to ruiny murowanego neorenesansowego dworu z 1910 roku, wystawionego na miejscu XVIII wiecznej siedziby sołtysów dziedzicznych w Dysie przez właścicieli dóbr kozłowieckich. Według źródeł archiwalnych , w roku 1796 właściciel Kozłówki - Bieliński uwolnił za wierną służbę Antoniego Bernatta i jego syna Józefa , osadzając ich na tym gruncie i powierzając obowiązki sołtysa. Ta siedziba o strategicznym znaczeniu dziś jest w ruinie czekając na ratunek. Jest to budynek parterowy z piętrową częścią środkową, od frontu kolumnowy portyk, nad którym znajduje się balkon. Elewacje o podziałach gzymsowo pilastrowych, zwieńczone rodzajem attyki o falistym wykroju. Obiekt otoczony jest pięknymi pomnikowymi drzewami takimi jak lipy drobnolistne o obwodzie ok. 450 cm., czy stare świerki. Wpisany do rejestru zabytków.

 

Nasza wędrówka dobiega końca .Jesteśmy w Jakubowicach Konińskich. Nazwa wsi pochodzi od kaplicy św. Jakuba , która prawdopodobnie istniała tu w XIV wieku. Drugi człon nazwy zaś od nazwiska dziedzica Jakuba Konińskiego , który był właścicielem tych dóbr w latach 1445-1474 . Przed nami jeszcze lekcja historii w Dworze Anna. Jest to dawny dwór obronny z zachowanymi wątkami budowli gotycko- renesansowej wzniesiony w XVI wieku przez Konińskich herbu Rawa. W II połowie XVI i w XVII wieku miał się tu mieścić zbór ariański. Dwór był kilkakrotnie rozbudowywany i remontowany. w W odbudowanym ze zniszczeń ostatniej wojny dworze można zwiedzić podziemia, a dzieje historyczne odczytać z tablic umieszczonych na ścianach. Dwór otoczony jest przepięknym ogrodem w stylu francuskim. Wrażenia wspaniałe , na kilkanaście minut przenieśliśmy się w dawne czasy. Czas wracać.